Ben ik een saaie collega?
Ben ik een saaie collega?
Saaie mensen: we mijden ze als de pest. Maar wanneer ben je saai? En valt er dan nog iets te redden? Onderzoek naar saaiheid is verrassend interessant.
Onderzoek
Ik belde met Wijnand van Tilburg, onderzoeker aan de Universiteit van Essex en specialist op dit gebied. Saaiheid en verveling hebben volgens hem allerlei effecten op ons leven. Tijdelijke verveling kan ons aanzetten tot positieve veranderingen. Maar langdurige verveling kan leiden tot depressie en agressie, en kan andere negatieve gevolgen hebben.
Recent keken Van Tilburg en collega’s naar de vraag welke mensen we saai vinden. Saaie mensen hebben volgens ons weinig interesses, geen humor en geen mening. Ze klagen, praten te veel, luisteren slecht en zijn niet creatief of ambitieus.
De top vijf van saaiste sectoren luidt: data-analyse, boekhouden, verzekeringen en belastingen, schoonmaken en bankieren. En de top vijf van meest opwindende werkzaamheden is: podiumkunsten, wetenschap, journalistiek, gezondheidszorg en lesgeven. De saaiste hobby’s vinden we: slapen, religie, tv-kijken, dieren bestuderen en wiskunde.
Ben je toevallig die humorloze data-analist die graag vogels kijkt, dan is misschien nog niet alles verloren. De proefpersonen kwamen vooral uit het VK. Wat hen verveelt, kan natuurlijk een beetje verschillen van wat Nederlanders vinden (Britten houden tenslotte ook van cricket, en bier zonder schuim).
Betekenis
Wat betekent dit onderzoek voor de werkvloer? Van Tilburg: „Wat we verbazingwekkend vonden, is dat saaie mensen ook worden gezien als incompetent. We dachten zelf dat bijvoorbeeld een accountant zou worden gezien als suf, maar wel capabel. Maar dat is niet zo.”
„We doen daarnaast veel moeite om deze mensen te vermijden. Daardoor lopen ze een hoger risico op sociaal isolement. Dat is wel iets om serieus bij stil te staan.”
Zijn mensen nu sneller verveeld door andere dan vroeger? Van Tilburg: „Je kunt zeggen: we zijn niet meer getraind in het omgaan met saaiheid. Er zijn studies die laten zien dat het bezit van een smartphone ons minder goed maakt op dit gebied. We kunnen verveling nu namelijk altijd uit de weg gaan.”
Snelle stereotyperingen
Belangrijk om te onderstrepen: het gaat in het onderzoek niet om doorwrocht oordelen, maar om snel stereotyperen. En dan blijkt dat we mensen vooral saai noemen als ze werk doen dat wij zelf saai vinden. Ook zijn er allerlei inconsistenties in ons denken over saaiheid. Voorbeeld: veel mensen typeren lezen in de bijbel als duf, maar vinden priester een interessant beroep.
Van dit soort kromdenken kun je overigens prima gebruikmaken als je het risico loopt saai gevonden te worden. Van Tilburg: „Persoonlijk voorbeeld: ik ben wetenschapper en een groot deel van mijn tijd besteed ik aan data-analyse en wiskunde. Dat zijn dingen die typisch als saai worden gezien.
„Maar wetenschapper zijn, dat wordt niet als saai gezien. Als ik dus wil voorkomen dat mensen mij als saai zien, moet ik mijzelf introduceren als wetenschapper. En niet te veel praten over data en wiskunde.”
Nog beter zou natuurlijk zijn dat mensen die jou duf vinden, iets meer hun best zouden doen om voorbij het stereotype te kijken. Dat schrijven Van Tilburg en zijn collega’s in hun paper. Maar ik ben bang dat de meeste mensen dit een nogal saai advies vinden.
Ben Tiggelaar
Verschenen als column in NRC
Delen
