De psychologie van een goede vakantie
De psychologie van een goede vakantie
Deze zomer blijven we als gezin in Nederland. In Soest, thuis; in Oost-Groningen, bij familie; en in het Drentse Norg, in ons piepkleine vakantiehuisje. Een ontspannen idee. Geen planning, geen Booking.com, geen stress door plots veranderende coronamaatregelen.
Toch maak ik me een beetje zorgen: gaat het lukken om weer voldoende op te laden voor school en werk na de zomer? Wat bepaalt eigenlijk of een vakantie ‘werkt’ of niet?
Ik heb wat onderzoek rond verstandig vakantievieren op een rijtje gezet. Allereerst: vakantie houden werkt. Onderzoeker Jessica de Bloom van de Rijksuniversiteit Groningen bracht de afgelopen jaren verschillende effecten in kaart. Allereerst: vakantie helpt ons om te herstellen van de negatieve effecten van werk, zoals stress en vermoeidheid. Het blijkt dat mensen die regelmatig vakantie vieren een betere gezondheid hebben dan mensen die langdurig niet op vakantie gaan. Bloom stelt daarnaast dat als je stemming en welzijn verbeteren tijdens de vakantie dit een buffer kan vormen tegen de stress die je daarna weer zult ervaren. Ook kan vakantievieren je helpen om even van een afstand naar je werkleven te kijken en te relativeren. Dat blijkt goed voor je psychologische veerkracht. Tenslotte kunnen fijne vakantieherinneringen je ook plezierige momenten bezorgen als de vakantie alweer voorbij is.
Maar wat zorgt er nu eigenlijk voor dat vakanties zo goed voor je zijn? Wat zijn de ‘werkzame ingrediënten’? Onderzoekers noemen meerdere factoren.
Allereerst is er sprake van een ‘passief’ mechanisme. Het eenvoudige feit dat er even geen beroep op je wordt gedaan op werkgebied, helpt lichaam en geest om te herstellen. Daarnaast is er een ‘actief’ mechanisme. Het ondernemen van zelfgekozen, plezierige activiteiten draagt ook bij aan herstel. Keuzevrijheid maakt ons gelukkig, al vanaf de eerste vakantiedag.
Maar er is meer. Zo draagt het doorbrengen van tijd met je dierbaren voor de meeste mensen ook bij aan hun geluksgevoel. En verder levert totaal nieuwe activiteiten ondernemen ook een bijdrage aan onze mentale gezondheid.
Daarnaast is rust domweg goed voor ons. Gewoon lekker niets doen, wandelen of lezen. En slapen natuurlijk. Volgens slaaponderzoekers heeft een volwassene gemiddeld zeven tot negen uur slaap per nacht nodig. In drukke werkperiodes lukt me dat lang niet altijd, maar tijdens de vakantie wel. Heerlijk. En goed om te weten: ook de voor- en napret van een vakantie dragen bij aan ons welbevinden.
Mocht je dit jaar thuis vakantievieren, dan zijn dit dus factoren om rekening mee te houden. Een staycation die je voorbereidt, waarin je niet werkt, je eigen plan trekt, nieuwe dingen uitprobeert en voldoende slaapt, kan echt bijdragen aan herstel en welbevinden.
De kunst is wel om in je eigen huis – zeker in deze tijd van thuiswerken – het werk ook echt af te sluiten. Dus: projecten afronden; wat niet afkomt parkeren op een lijstje voor na de vakantie; en je collega’s en klanten vertellen dat je even niet bereikbaar bent. En wanneer je toch iets wilt doen dat een beetje op werk lijkt, zoals een wekelijkse column tikken, doe het dan op een vaste tijd, bijvoorbeeld vroeg in de ochtend, en zet daarna je computer uit. Bij dezen.
Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)
Delen
