Een betere wereld begint bij de kassa

Een betere wereld begint bij de kassa

“Ik denk dat alle economen in de wereld het hierover eens zijn. Als je deze crisis wilt aanpakken, is stap één: zorgen dat de prijzen kloppen.” Dit zegt Richard Thaler, econoom en Nobelprijswinnaar.

In een recent interview met de website Behavioral Scientist spreekt hij zich uit over klimaat en duurzaamheid. Thaler: „Als je iets gratis maakt, consumeren mensen er te veel van. Denk aan all-you-can-eatrestaurants. Op dit moment zijn emissies gratis en mensen handelen daarnaar. Dus moeten we de prijzen kloppend krijgen.”

Zijn collega-econoom Marike Stellinga verwoordde het twee weken geleden lekker duidelijk in deze krant: vervuilen moet duur worden en groen goedkoop.

True pricing

Verwerken van de maatschappelijke en milieukosten in de prijs van een product of dienst wordt tegenwoordig true pricing genoemd of true cost accounting. Veel dingen die we kopen, leiden tot kosten die later of elders de kop opsteken.

Voorbeeld: goedkoop kippenvlees uit de bio-industrie leidt onder meer tot: schade aan ons leefmilieu door het gebruik van goedkoop voer waarvoor pesticiden nodig zijn; uitstoot van schadelijke gassen die bijdragen aan het klimaatprobleem; slechte arbeidsomstandigheden die zorgen voor ongelijkheid; en een verslechterde volksgezondheid door het gebruik van antibiotica.

Maar dat voel je allemaal niet in je portemonnee als je de vleesaanbieding van de week bij de supermarkt koopt of een pizza pollo laat bezorgen.

De effecten

True pricing draait om meer dan hogere prijzen aan de kassa. Dat zeggen onderzoekers van de Wageningen Universiteit die een project leiden op dit gebied. Tot eind 2022 werken ze met overheid, bedrijven en consumentenorganisaties aan een methode om de echte prijs van voedingsproducten te bepalen. Zij zien drie effecten:

1) Echte prijzen helpen consumenten om duurzamere keuzes te maken. Want producten die schadelijk zijn voor milieu of samenleving gaan meer kosten;

2) Echte prijzen zorgen dat er duurzamer geproduceerd gaat worden. Als bedrijven zien wat de werkelijke kosten zijn van hun product en dienst, leidt dit tot andere keuzes. Bijvoorbeeld tot duurzamere inkoop en innovatie;

3) Echte prijzen helpen overheden duurzaamheid te stimuleren. Zijn echte kosten van diensten en producten bekend, dan kunnen bestuurders eenvoudiger beleidsprioriteiten stellen.

Ingewikkeld

True pricing is een goed idee, maar nog wel erg ingewikkeld om in te voeren. Ik las een stuk van Hans Stegeman, econoom bij de Triodos Bank, waarin hij onder meer laat zien hoe groot de onzekerheid is bij de berekening van echte prijzen.

Een voorbeeld: het Planbureau voor de Leefomgeving becijferde een paar jaar geleden dat de milieuschade die wij als Nederlanders veroorzaken, neerkomt op 31 miljard euro per jaar – iets meer dan 1.800 euro per persoon. Maar het Planbureau geeft aan dat het eerlijker is om te zeggen dat de milieuschade ergens tussen de 16 en 49 miljard beweegt en dat we het niet precies weten. Als je even doorrekent, betekent dit dat de schade per capita ergens tussen de 900 en 2.800 euro ligt. Dat is een flinke bandbreedte.

Voordat echte prijzen onze economie bepalen moet er nog heel wat gebeuren. Het alternatief is dat we over enkele decennia problemen hebben die je met geld niet meer kunt oplossen.

Delen