Empathisch leiderschap kun je leren
Empathisch leiderschap kun je leren
‘Wees aardig tegen mensen. Behandel iedereen rechtvaardig en met empathie.”
Het had zomaar een bijbeltekst kunnen zijn, maar het is een terugkerend advies in de recente biografie van voormalig Disney-topman Bob Iger.
Hij is niet de enige die pleit voor empathisch leiderschap. Wat is empathie eigenlijk? Waarom is het zo belangrijk? En kun je het leren?
Een expert op het gebied van empathie is Jamil Zaki, onderzoeker aan Stanford en schrijver van The War for Kindness.
Dat we kunnen meevoelen met de ander is een belangrijke reden voor het succes van de menselijke soort, stelt hij. Empathie is essentieel voor onderlinge zorg en samenwerking en daarom niet alleen van levensbelang voor groepen jagers en verzamelaars in de prehistorie, maar ook voor moderne organisaties. Meer empathie in de werkomgeving leidt tot meer motivatie, minder verzuim en betere resultaten.
Wat is empathie dan precies? Volgens psychologen bestaat empathie uit drie hoofdingrediënten:
1) Het waarnemen van en meevoelen met iemands emoties: emotionele empathie.
2) Het nadenken over en begrijpen van andermans emoties: cognitieve empathie.
3) Het verlangen dat mensen zich beter zullen voelen en de neiging te helpen: empathische zorg.
Kun je dit trainen? Kan een leider leren meelevender te worden? Deels. Onze empathische vermogens zijn aangeboren, maar door de ervaringen die we opdoen en door oefening worden ze kleiner of groter.
Waarom is het zo belangrijk hier nu in te investeren? Zaki en collega’s geloven dat empathie maatschappelijk onder druk staat. In de laatste decennia laten metingen een gestage daling zien. Mogelijke oorzaken zijn stress, individualisering en contact op afstand, via technologie. Factoren die juist ook in deze tijd van corona en thuiswerken sterk aanwezig zijn.
De eerste stap in het vergroten van je empathie is accepteren dat het veranderbaar is, stelt Zaki. Wie empathie ziet als onveranderlijke eigenschap, is minder geneigd eraan te werken dan mensen die geloven dat empathie een vaardigheid is die je kunt trainen.
En dan? Dan moet je als leider vooral tijd investeren in individueel contact. Interactie met groepen leidt namelijk makkelijk tot stereotypering en wij-zij-denken („die afdeling heeft altijd wel iets te zeuren”). Maar wie meer tijd investeert in een-op-eengesprekken, ontwikkelt zijn inlevingsvermogen en krijgt meer begrip voor de groep waartoe mensen behoren.
Vooral wanneer leiders empathie tonen is dat effectief. Empathie is namelijk besmettelijk. Wanneer mensen zien dat empathie de norm is in een organisatie, doen ze zelf ook meer moeite om zich in te leven in anderen.
Ten slotte: kost dit niet te veel tijd en moeite? In zorg en onderwijs leidt te veel meevoelen en willen zorgen voor de ander ook regelmatig tot uitputting en burn-outs bij medewerkers.
Ja, dat is een risico. Maar voor de meeste managers geldt dat ze nog lang niet op dat niveau van meeleven zitten. Voor hen geldt volgens Zaki: werken aan je empathie leidt niet alleen tot voordeel voor de ander en het bedrijf, maar zorgt er ook voor dat je zelf minder stress ervaart, meer geluk en – paradoxaal – het gevoel dat je meer tijd hebt voor jezelf.
Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)
Delen
