Financiële vrijheid? Zet jezelf klem
Financiële vrijheid? Zet jezelf klem
Het pensioenoverleg in ons land verloopt traag. Maar de verwachting is dat we in de toekomst steeds meer onze eigen oudedagvoorziening zullen regelen. Gaat dat goed?
Even snel de situatie. Werkgevers en werknemers sleutelen al jaren aan een nieuw stelsel waarin werkenden meer vrijheid krijgen in het opbouwen en beheren van hun eigen pensioen.
Zo werkt het al voor zzp’ers. Daarvan zijn er ruim 1,5 miljoen in Nederland en voor 650.000 van hen is het ondernemerschap hun enige bron van inkomsten. De grote meerderheid van hen spaart niets of te weinig voor zijn oude dag.
In de Verenigde Staten is de situatie al veel langer geliberaliseerd. Een paar recente cijfers, onder meer van het Employee Benefit Research Institute. Slechts iets meer dan 10 procent van de bedrijven biedt zijn werknemers nog een traditioneel pensioen, met een vaste uitkering aan het eind. Dat was eind jaren zeventig nog bijna 40 procent. De helft van de huishoudens in de VS heeft op dit moment geen pensioenvoorziening. En van de Amerikanen mét een potje, gebruikt één op de vier het als onderpand voor leningen. Ai.
Als gedragseconomen iets hebben geleerd over pensioenen, dan is het dit: we zijn vreselijk slecht in het regelen ervan, dus organiseer het zo dat je er niet of nauwelijks over na hoeft te denken. Dat geldt ook als je zzp’er bent of wanneer je werkgever je vraagt het voortaan zelf te doen. Drie tips:
1. Automatisch storten
Vraag je niet elke maand opnieuw af of je gaat sparen en hoeveel, maar stort automatisch een vast bedrag naar een pensioenrekening. Gedragseconomisch onderzoek laat zien dat het instellen van dit soort standaardkeuzes zeer effectief is.
Leuk om te weten: in Engelse en Amerikaanse bedrijven waar medewerkers standaard worden aangemeld voor een pensioenprogramma – tenzij ze actief aangeven dit niet te willen- laat de grote meerderheid deze voorgekookte keuze ongewijzigd.
2. ‘Save more tomorrow’
Maak de afspraak dat je van alles wat je méér gaat verdienen dan nu, je een vast gedeelte – bijvoorbeeld de helft – gaat sparen voor je pensioen. Dit idee komt van gedragseconomen Richard Thaler en Shlomo Benartzi en wordt sinds een aantal jaren in de VS ook door sommige werkgevers toegepast. Naar schatting maken nu ruim 15 miljoen Amerikanen gebruik van deze aanpak, waardoor hun pensioenpot substantieel is gegroeid. Zonder dat ze hun uitgavenpatroon hoefden aan te passen.
3. Blijf er af
Ouderwets sparen levert niets op, dus beleggen dan maar. Veel gedragseconomen adviseren: negeer beursgoeroes, ga niet actief beleggen, maar investeer je geld in simpele, goedkope trackerfondsen die de beursindex volgen. En blijf er af.
Samengevat: wie later financiële vrijheid wil, moet zichzelf nu juist klem zetten. Ik gun iedereen – ook zeker mezelf – de ruimte om zijn eigen financiële beslissingen te nemen. Maar de harde cijfers laten zien dat de meeste mensen daar domweg niet geschikt voor zijn. En grappig genoeg geloven we allemaal dat dit verhaal vooral over anderen gaat.
Ben Tiggelaar
(Verschenen als column in NRC Handelsblad)
Delen
