Gedrag veranderen: nudgen of boosten?
Wat werkt beter? Medewerkers stimuleren tot nuttig gedrag via onbewuste of bewuste weg? Via emotionele of rationele prikkels? Nederlandse onderzoekers testten verschillende benaderingen in de praktijk.
Het verschil
Nudgen via subtiele duwtjes beïnvloeden van gedrag, is de afgelopen tien jaar behoorlijk populair geworden. In bedrijfskantines ligt de gezonde voeding nu bijvoorbeeld vaak vooraan. Nudgen gaat uit van de automatische, onbewuste aandrijvingen van ons gedrag – zoals eerst eten pakken waar je makkelijk bij kunt – en speelt daarop in.
Sinds enkele jaren zijn gedragsonderzoekers ook in de weer met boosting. Daarbij gaat het juist om het stimuleren van bewuste, weloverwogen keuzes. Bijvoorbeeld door aanreiken van informatie of trainen van vaardigheden. Nu is beïnvloeding met informatie natuurlijk geen nieuw concept. Maar het gaat nu om de vraag: wat is effectiever?
Nudgen produceert soms aardige gedragseffecten – denk aan de klassieke vlieg in de urinoirs op Schiphol – maar vaak is dat van korte duur. En als je de interventie weghaalt, dooft ook het gedrag uit. De theorie is dat boosting tot langduriger resultaten leidt, omdat mensen eigen keuzes maken die niet per se draaien om gemak of meebewegen met de omgeving. Maar blijkt dat ook in de praktijk?
De praktijk
Drie Nederlandse onderzoekers, Henrico van Roekel, Joanne Reinhard en Stephan Grimmelikhuijsen, vergeleken nudging en boosting. Dat gebeurde in een vier weken durend experiment in een ziekenhuis, waarbij volgen van het handenwasprotocol werd gestimuleerd. Het veldwerk werd vóór de coronacrisis afgerond, publicatie was dit jaar.
De ene groep verpleegkundigen kreeg een nudge. Die had de vorm van een poster waarmee op de emotie werd ingespeeld. Handenwassen werd gepresenteerd als een belangrijk onderdeel van de patiëntenzorg (in plaats van vermoeiende bureaucratie, zoals veel verpleegkundigen het in het vooronderzoek bleken te ervaren).
Hun collega’s kregen een boost: een poster die gericht was op vergroting van de risk literacy – de bewustwording van risico’s – door presentatie van de gevolgen van niet-naleven van het handenwasprotocol. Ook was er een flyer met informatie als: 1 op de 20 ziekenhuispatiënten loopt een ziekenhuisinfectie op.
Verschillend effect
Het resultaat? Het effect van nudging was duidelijk sterker. Naleven van het protocol nam toe van 53 tot 89 procent. Het effect van boosting leek echter langduriger. Na verwijderen van de posters zakte het resultaat van de nudgegroep naar 75 procent naleving, terwijl handenwassen binnen de boostgroep gestaag toenam tot uiteindelijk 80 procent.
De onderzoekers waarschuwen voor snelle conclusies, zoals: meer boosten, minder nudgen. Ook geldt dat het verschil tussen beide interventies wellicht minder groot is dan gedacht.
Reinhard en Van Roekel aan de telefoon: „Je kunt zeggen: een nudge stimuleert en een boost informeert. Maar hier is ook discussie over. Te zwart-wit denken kan niet, want je kunt niet geïsoleerd óf op het automatische óf op het reflectieve denken van mensen inspelen.”
Uiteindelijk gaat het om de vraag: welke gereedschappen werken waar en wanneer? „Gedragsinterventies werken niet universeel. Je weet niet of de boost die wij hebben gebruikt bijvoorbeeld ook werkt om vaccineren te stimuleren. Dat moet je dan opnieuw testen.”
Ben Tiggelaar
Verschenen als column in NRC
Delen
