Het gaat nog niet zo goed met onze toekomst
Het gaat nog niet zo goed met onze toekomst
Vorige week was ik te gast bij een symposium waar Lynda Gratton sprak. Gratton is hoogleraar management aan de London Business School en heeft zich gespecialiseerd in de toekomst van werk. Ze had een sterk verhaal. Maar in de dagen erna begon ik me wel wat zorgen te maken.
Eerst maar eens dat sterke verhaal van Gratton. Als het gaat over de toekomst, dan weten we veel dingen niet en een paar dingen wel.
Demografie. Mensen worden steeds ouder en krijgen minder kinderen.
Niet alleen in het westen, maar ook bijvoorbeeld in Japan en China. Hierdoor zijn er straks te weinig mensen om het noodzakelijke werk te doen. Intussen zien we een explosieve bevolkingsgroei en jeugdwerkloosheid in veel Afrikaanse landen. Talloze jonge mensen die daar leven zouden graag hier werken.
Technologie. We dachten lang dat technologie banen zou vernietigen. Maar dat blijkt niet het geval.
Waarom? Volgens Gratton moeten we niet kijken naar banen, maar naar de taken binnen banen. Veel taken worden overgenomen door computers. Onze banen verdwijnen niet, maar veranderen hierdoor wel.
Hoe? De nadruk ligt steeds meer op puur menselijke kwaliteiten als empathie, luisteren en creativiteit.
Cultuur. De verdeling van werk verandert. In veel relaties hebben partners niet alleen allebei werk, maar ook beiden een carrière.
Dat kan tot grote druk leiden. Jonge mensen gaan hier steeds meer strategisch mee om. Ze begrijpen dat hun loopbaan geen sprint meer is, maar een marathon. Eentje die tot na hun 70e zal duren.
Immateriële activa
Om mee te doen in de toekomst, zijn volgens Gratton drie ‘immateriële activa’ van belang.
– Productiviteit. We zullen ons voortdurend moeten blijven ontwikkelen. Daarbij gaat het om ‘upskilling’ en ‘reskilling’: bijscholen en herscholen. Maar ook om het onderhouden van je reputatie en je professionele relaties.
– Vitaliteit. Omdat we steeds ouder met pensioen gaan, moeten we blijven investeren in onze lichamelijke en mentale gezondheid. Gezond eten, genoeg rusten, meer bewegen. En ook: het onderhouden van vriendschappen, en andere activiteiten die essentieel zijn voor ons welbevinden.
– Het vermogen om jezelf te transformeren: persoonlijk leiderschap en persoonlijk verandermanagement zijn fundamentele vaardigheden in een werkwereld die blijft vernieuwen. Dat is niet alleen iets waar individuele medewerkers aan moeten werken, maar ook werkgevers.
Onder druk
Goed. Gratton maakt belangrijke punten. Punten die ook tot zorg leiden. In Nederland staan de immateriële activa die zij noemt namelijk behoorlijk onder druk. Drie observaties.
– Productiviteit: de meeste werkenden in Nederlandse bedrijven hebben geen tijd, gelegenheid of zin in up- of reskillen. Een groot deel van de opleidingsbudgetten blijft jaarlijks ongebruikt.
– Vitaliteit: dit jaar ligt het ziekteverzuim in Nederland voor het eerst in 20 jaar boven de 5 procent. Psychische klachten gerelateerd aan werk blijken een van de belangrijkste oorzaken.
– Transformatie: we kopen en masse zelfhulpboeken en lopen de deur plat bij coaches. Maar het leeuwendeel van het aanbod heeft geen basis in onderzoek. Wetenschappers, journalisten, docenten en ook HR-professionals in organisaties staan voor de uitdaging om serieuze kennis op dit gebied beter en aantrekkelijker naar werkende mensen te brengen.
Het slechte nieuws: het gaat nog niet zo goed met onze toekomst. Het goede nieuws: we hoeven ons de komende decennia niet te vervelen.
Ben Tiggelaar
Verschenen als column in NRC
Delen
