Het schandaal van leeftijdsdiscriminatie
Het schandaal van leeftijdsdiscriminatie
Het is net zo fout en verboden als mensen uitsluiten vanwege hun huidskleur, geslacht of seksuele geaardheid. Maar discriminatie op leeftijd is binnen Nederlandse bedrijven eerder regel dan uitzondering.
De afspraak in een beschaafd land is dat je mensen beoordeelt op wat ze doen. En niet op hun afkomst, hun religie, of hun handicap. Of op hun leeftijd dus. Maar regelmatig hoor ik managers en HR-verantwoordelijken hardop dingen zeggen als: we hebben een probleem, want de gemiddelde medewerker bij ons is boven de 45. Of: we hebben veel te veel grijs haar rondlopen.
Soms klinkt dat verlangen naar jonge medewerkers ook door in personeelsadvertenties. Vorig jaar stelde het College voor de Rechten van de Mens vast dat in Nederland jaarlijks in tienduizenden vacatureteksten op leeftijd wordt gediscrimineerd.
Ho eens even, denk je misschien. Oudere collega’s zijn ook gewoon lastig. Ze houden bijvoorbeeld niet van verandering. En ze zijn moeilijk te managen. Maar is dat echt zo? Voor een eerdere column heb ik me al eens moeten verdiepen in vooroordelen over en onderzoek naar oudere werknemers. De conclusie: het is niet de leeftijd die veranderen moeilijker maakt. Het is het gebrek aan rouleren. Ook is het niet de oudere die een probleem heeft met managers, het zijn vaak jongere managers die zich onzeker voelen bij het aansturen van ouderen.
De huidige situatie is er een van totale kramp. Oudere werknemers blijven angstig zitten waar ze zitten. En daarom zijn inmiddels ook werkgevers zonder vooroordelen te bang om nog een 55-plusser in dienst te nemen.
In 2012 nam het toenmalige kabinet zich voor om te zorgen dat 55-plussers in 2020 evenveel kans zouden hebben op een baan als jongeren. Maar de afgelopen zeven jaar is de groep 55-plussers binnen de beroepsbevolking elk jaar toegenomen en zijn hun kansen juist kleiner geworden.
De Nederlandse overheid biedt werkgevers op dit moment een tegemoetkoming in loonkosten wanneer ze iemand in dienst nemen die boven de 56 is. Best sympathiek. Maar tegelijk ook wat bevreemdend. Net alsof de overheid zelf ook gelooft dat er iets mis is met ouderen. Als een tweedehands autoverkoper die zegt: ‘Ja het is een oud model, maar wat nou als ik je een fijne korting geef?’
Hoe verder? Ik vrees dat ouderen in veel meer gevallen de stap naar de rechter zullen moeten maken. In de Verenigde Staten wordt de strijd tegen leeftijdsdiscriminatie – ageism – op de werkvloer veel feller gevoerd dan hier. Alleen al het afgelopen jaar liepen rechtszaken op dit gebied tegen grote bedrijven als IBM, Ikea, PwC, Facebook, Amazon en Google.
Ook interessant: in Amerika is het al lange tijd ongebruikelijk om kenmerken waarop je gediscrimineerd zou kunnen worden op te nemen in je CV. Je vermeldt alleen opleiding, ervaring en andere info die relevant is voor de baan. Leeftijd, sekse en religie noem je niet. Sterker nog: in veel bedrijven worden cv’s die wel een leeftijd of geboortejaar bevatten, meteen terzijde geschoven. Om zo het risico op discriminatie én de juridische gevolgen daarvan te vermijden.
De VS als voorbeeld? Tja, als het nodig is om dit probleem eindelijk serieus aan te pakken, dan moet dat misschien maar.
Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)
Delen
