Hoe het gewone weer bijzonder wordt
Hoe het gewone weer bijzonder wordt
Altijd leuk om gekke dingen te zien op vakantie. In Londen: een meisje in bikini en een jongen in zwembroek rennen naar de branding.
Altijd leuk om gekke dingen te zien op vakantie. In Londen: een meisje in bikini en een jongen in zwembroek rennen naar de branding. Niet met surfplanken onder hun arm, maar met deksels van grafkisten. Het is een advertentie van het Britse uitvaartbedrijf Beyond voor een ‘Low cost, no fuss cremation’. Ik zag hem deze week op een megagroot elektronisch billboard. Helemaal in de stijl van prijsvechters in de reisbranche. Met ironische slogans als: ‘Once in a lifetime’ en ‘Roasting temperatures’. Inmiddels is er een flinke mediarel aan de gang rond de campagne. Precies de bedoeling natuurlijk.
Altijd leuk ook om bijzondere dingen te lezen op vakantie. Het boek waar ik nu middenin zit is Feitenkennis van de Zweedse Hans Rosling. Rosling (1948-2017) was arts en hoogleraar Internationale Gezondheid. In zijn laatste boek legt hij uit waarom het beter gaat met de wereld dan we denken. En ook hoe het komt dat we dit niet weten.
Rosling toont bijvoorbeeld aan dat er geen kloof is tussen arm en rijk. Mondiaal niet en binnen de meeste landen niet. Ja, er is extreme armoede en er is extreme rijkdom. Maar verreweg de meeste mensen leven daar ergens tussenin. Geen kloof in het midden van de grafiek dus, maar juist een flinke bult.
Ook laat Rosling zien dat extreme scenario’s op het gebied van overbevolking niet zullen uitkomen. Anders dan veel onheilsprofeten beweren zal de wereldbevolking rond 2075 waarschijnlijk op ‘slechts’ 11 miljard mensen stabiliseren. Basis: de actuele geboortecijfers die de Verenigde Naties verzamelen.
Rosling deelde deze kennis al jaren via boeken, artikelen, interviews en lezingen. Het leuke aan dit nieuwe boek, gepubliceerd na zijn overlijden, is dat hij ook de mechanismen uitlegt waardoor wij al snel een vals beeld van de wereld creëren.
Een belangrijke factor is dat ons brein vooral reageert op grote afwijkingen van het normale. Op extreme informatie. Vooral als die negatief is. Dat hielp ons vroeger om te overleven – gevaar! – maar nu leidt het onder meer tot een medialandschap waarin journalisten vooral schrijven over wat afwijkend en extreem is, en reclamemakers elkaar proberen te overtroeven in gekte. Omdat ze anders domweg niet gezien en gelezen worden. De Londense advertenties van Beyond én de bijbehorende mediarel zijn een illustratie van Roslings gelijk.
Het risico: wanneer al onze aandacht opgaat aan wat extreem en bijzonder is, valt wat gewoon goed en mooi is ons niet meer op. Rosling wijst hier herhaaldelijk op. Bovendien: wie voortdurend ‘extreem’ nieuws tot zich neemt over de maatschappij en de wereld, kan het gevoel krijgen dat het slechter gaat dan ooit en dat er rigoureuze maatregelen nodig zijn. Koren op de molen van populisten.
Beter zou zijn, zegt Rosling, om aan de hand van ‘gewone’ feiten te onderzoeken welke maatregelen nu al leiden tot progressie. Zo kun je leren wat we moeten doen om andere mensen in deze wereld verder vooruit te helpen.
Enkele van de belangrijkste aanbevelingen van Rosling op basis van dit soort feiten: help mensen uit de diepste armoede met financiële en economische steun, zorg dat meisjes naar school kunnen, zorg voor seksuele voorlichting en toegang tot anticonceptie. Zo praktisch en gewoon, dat het eigenlijk weer bijzonder wordt.
Ben Tiggelaar
(Verschenen als column in NRC)
Delen
