In Kiev

In Kiev

Drie jaar geleden was ik in Kiev. Ik moest lesgeven aan een pas opgerichte, hippe businessschool. Over verandering.

Hiërarchie

Samen met de studenten, vooral jonge ondernemers en ambtenaren, probeerden we een vertaalslag te maken van de theorie naar het werkende bestaan in Oekraïne. Best ingewikkeld, omdat veel mensen nog wat hiërarchischer dachten dan hun westerse collega’s, zo werd mij verteld.

Later die dag, bij een etentje, zag ik het zelf. Het ging over de presidentsverkiezingen. De eerste ronde zou over een week zijn. De directrice van de businessschool vertelde dat ze op Volodymyr Zelensky ging stemmen. De rest van de aanwezigen hield zich stil.

Later begreep ik dat zij geen vertrouwen hadden in Zelensky. En al helemaal niet in de zakenmensen die hem steunden. Maar in Oekraïne wordt het meestal niet gewaardeerd als je een andere mening hebt dan de baas. Ook niet bij een hippe businessschool.

Er ging wel meer anders dan ik gewend was. Er was mij bezworen, verzekerd en gegarandeerd dat mijn factuur vooraf zou worden voldaan. Maar uiteindelijk kreeg ik pas betaald in de pauze van mijn lesdag, nadat ik duidelijk had gemaakt dat ik mijn college anders niet zou vervolgen. De directrice kwam het geld persoonlijk brengen. Cash. In kleine coupures. Met een vriendelijke glimlach.

De gids

De dag erop werd ik op sleeptouw genomen door een medewerker van de businessschool. Een zachtaardige historicus die honderduit vertelde. Wat weet ik er nog van? Dat Kiev al meer dan 1.500 jaar bestaat. Dat er prachtige kerken staan. Maar vooral diens verhaal dat hij zelf op het centrale Onafhankelijkheidsplein had gedemonstreerd, vijf jaar daarvoor nog maar, tegen de regering van Janoekovitsj.

Hij vertelde hoe een paar dagen later honderd mensen op het plein door scherpschutters van de regering werden gedood. Zoals een gids in Amsterdam aanwijst waar Rembrandt woonde, zo wees hij aan waar de schutters zaten en de slachtoffers vielen.

Mijn gids vertelde dat het sinds 2015 beter ging in Oekraïne. Maar er waren ook nog veel problemen. De grote macht van een handjevol oligarchen. De enorme verschillen tussen rijk en arm. En de wijdverbreide corruptie.

Corruptie, daar had hij een enorme hekel aan. Net als iedere andere Oekraïner. Een paar minuten later vertelde hij me hoe hij zijn zwaar onderbetaalde huisarts na een consult altijd wat geld toestopte. Een beetje om haar te helpen. En ook een beetje om te zorgen dat als een van zijn kinderen ziek zou worden, hij snel geholpen zou worden.

Holodomor

Laatste onderdeel van onze tour was het Holodomormonument. Holodomor betekent zoveel als: vermoorden door uithongeren.

De historicus vertelde hoe onder het bewind van Stalin opzettelijk een hongersnood werd gecreëerd in Oekraïne. Hoe daardoor in 1932 en 1933 miljoenen boeren stierven. In de steden was nog voedsel, maar de toegangswegen waren afgesloten door Russische troepen. Het leidde tot gruwelijkheden die elke Oekraïner kent. Ouders die hun eigen kinderen opaten.

Ik vertelde hem dat ik me schaamde omdat ik er nog nooit over had gehoord. Of ik nu begreep waarom veel Oekraïners zo’n hekel hadden aan Russen?

Ben Tiggelaar

Verschenen als column in NRC

Delen