Leiderschap draait niet om de leider
Leiderschap draait niet om de leider
Veel ondernemers en managers zijn gericht op groei en innovatie en denken daarbij aan harde targets en technologie. Maar Henk Volberda, hoogleraar strategisch management en innovatie aan de Universiteit van Amsterdam, schrijft in zijn nieuwe boek Innovatie jij.nu dat je beter kunt starten met investeren in medewerkers en in beter leiderschap. Dat leidt uiteindelijk tot meer groei en innovatie.
Beter leiderschap komt volgens Volberda vooral neer op dienend leiderschap. Wat is dat ook alweer? In elk geval een oud idee. In de Bijbel stond al: “Wie de belangrijkste wil zijn, moet de minste van allemaal willen zijn en ieders dienaar.”
Dienend leiderschap werd in jaren 70 vooral beroemd gemaakt door managementauteur Robert Greenleaf. Leiders moesten volgens hem oprecht plezier beleven aan het ondersteunen van medewerkers. Zowel bij het bereiken van hun werkdoelen, als bij hun persoonlijke ontplooiing.
Volberda concludeert op basis van de Nederlandse Innovatie Monitor, een jaarlijks onderzoek onder zijn leiding, dat dienend leiderschap medewerkersbetrokkenheid en innovatie in organisaties stimuleert. Meer dan andere stijlen van leidinggeven.
Dienend leiderschap heeft volgens Volberda onder meer de volgende kenmerken:
– Je geeft medewerkers gelegenheid te werken aan hun persoonlijke ontwikkeling en helpt ze daar ook doelgericht bij.
– Je gebruikt geen macht en autoriteit om invloed uit te oefenen, maar probeert mensen waar nodig te overtuigen.
– Je bent bescheiden en ziet je eigen fouten en tekortkomingen onder ogen.
– Je stelt de relatie met andere mensen voorop. Dat vraagt onder meer empathie en vergevingsgezindheid.
– Je bent authentiek, er is weinig verschil te zien tussen de leider als persoon en de leider als professional.
Ook interessant: dienend leiderschap gedijt bij kleinschaligheid. Het komt volgens Volberda meer voor in kleine en middelgrote bedrijven, waar de lijnen vaak korter zijn en de cultuur informeler, dan in organisaties waar meer dan duizend mensen werken. De menselijke maat en dienend leiderschap horen bij elkaar.
Tijdens seminars en trainingen merk ik regelmatig dat dienend leiderschap als idee niet meteen “scoort” bij managers. Volgens Volberda is dat wel verklaarbaar. Deze aanpak leidt tot allerlei dilemma’s. Zo wil je als leider misschien graag actie zien, maar moet je je realiseren dat andere mensen pas hun verantwoordelijkheid nemen en uit de startblokken komen wanneer jij je wat terughoudender opstelt.
En wie medewerkers stimuleert om zelf na te denken en te leren, ziet wel snel effecten in creativiteit en innovatie, maar niet meteen in de bedrijfsresultaten, zegt Volberda. Je moet de dienende aanpak een tijdje volhouden voordat je het gaat merken in de financiën. Wie harde targets stelt, merkt juist het omgekeerde: snel goede cijfers, maar minder innovatie en dus op termijn juist slechtere resultaten.
Laatste vraag: waar begint dienend leiderschap? In het Engels is daar een mooie uitdrukking voor: It’s not about thinking less of yourself, it’s about thinking of yourself less. Het gaat er niet om dat je jezelf als onbelangrijk ziet, het gaat erom dat je wat minder met jezelf bezig bent. Goed leiderschap begint met de ontdekking dat het uiteindelijk niet om jou als leider draait, maar eenvoudigweg om het helpen van medewerkers en klanten.
Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)
Delen
