Levert de crisis een betere wereld op?
Levert de crisis een betere wereld op?
Veel mensen zien de huidige crisis als een kans om te werken aan een meer sociale samenleving en een meer circulaire economie. Ik ben voor. Maar gaat het ook gebeuren?
Eerst een positief signaal. Het Global Boardroom Panel van de Financial Times is een internationale verzameling van toppers uit bedrijfsleven, wetenschap en politiek. In mei van dit jaar pleitte deze groep voor meer aandacht voor milieu en sociale rechtvaardigheid tijdens en na de coronacrisis. Bedrijven die de noodzaak hiervan niet zien, zullen het niet redden, was de eensgezinde conclusie.
Ander voorbeeld. Sommige overheden gebruiken de steun aan het bedrijfsleven om duurzaamheid te stimuleren. Denk aan de Fransen en de Duitsers die hun autoindustrie nu met vele miljarden versneld naar elektrisch vervoer sturen. Prima.
Een populaire slogan bij dit soort plannen is Build Back Better. Klinkt aantrekkelijk. Waar komt die term eigenlijk vandaan, Google?
De Build Back Better-aanpak komt oorspronkelijk uit de wereld van de rampenbestrijding en is een van de prioriteiten van de Verenigde Naties bij wederopbouwprojecten. Het idee is dat je een ramp niet alleen als tegenslag beschouwt, maar ook als mogelijkheid om bijvoorbeeld woningen en infrastructuur te verbeteren. Je bouwt iets mooiers, duurzamers, dat beter bestand is tegen toekomstige rampen.
Werkt dit in de praktijk? Dat valt tegen. In een overzichtsartikel over Build Back Better-initiatieven concludeerden onderzoekers Glenn Fernandez en Iftekhar Ahmed vorig jaar dat de meeste BBB-plannen hun beloftes niet waarmaken. De projecten die sinds 2006 zijn onderzocht, verlopen doorgaans traag en rommelig. In de meeste gevallen wordt het beoogde resultaat niet bereikt. Jammer.
“Praten over een betere toekomst is leuker en makkelijker dan er concreet aan werken.”
Terug naar de hoofdvraag: gaan we onze wereld beter herbouwen dan hij was? Ik zie dingen die wat minder hoopgevend zijn. Bijvoorbeeld: praten over een betere toekomst is leuker en makkelijker dan er concreet aan werken. Ik wil niet flauw doen, maar in mijn werkzame leven heb ik nog nooit een ondernemer of bestuurder ontmoet die pleit voor een minder duurzame wereld die minder sociaal is. Maar echt hervormen is ingewikkeld. Als jouw collega’s, klanten, partners en aandeelhouders te veel moeten inleveren, trappen ze op de rem.
Bovendien: tegenover elk initiatief om de wereld te verbeteren staan krachten die juist profiteren van de status quo of zelfs van de chaos die de huidige crisis veroorzaakt. Extreme voorbeelden: de ontbossing in Brazilië neemt sinds het begin van de pandemie sterk toe. En in Italië verstevigt de maffia haar greep op de samenleving, onder meer door verstrekken van cash-leningen aan gezinnen en ondernemers in nood.
Dus? Wordt de wereld beter na corona? Ik kan niet geloven dat onze samenleving ‘vanzelf’ beter wordt omdat we opeens het licht zouden zien door deze crisis. Ik wil wel graag geloven dat goedwillende burgers druk kunnen zetten op partijen met macht en invloed, zoals overheden en grote bedrijven. En dat wanneer deze partijen hun verhalen stap voor stap vertalen naar wetgeving of concrete verandering, er iets moois kan gebeuren. Op termijn. Met een beetje mazzel. Hopelijk.
Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)
Delen
