Nieuw fenomeen: thuiswerkverveling

Mensen hebben een aangeboren behoefte aan nieuwheid en variatie. En dat is lastig nu velen van ons nog maandenlang vanuit huis moeten werken.

Na ruim drie maanden opsluiting in mijn kantoor verzorgde ik deze week voor het eerst weer een training buiten de deur voor echte mensen. Ik werd niet aangekeken door een cameralens of kleine vlakjes op een Teams- of Zoom-scherm, maar door twintig levende wezens die geluid maakten en bewogen. Ik was zelfs blij met een incidentele gaap.

Fijn. En tegelijk een beetje vreemd. Want in de eerste weken van het thuiswerken kon ik oprecht genieten van het experimenteren met de technologie en het uitproberen van verschillende didactische methodes. Maar de laatste weken kreeg ik steeds vaker last van thuiswerkverveling. Hoe zit dat?

Een mogelijk antwoord is dat ieder mens een basale behoefte heeft aan nieuwheid en variatie. Onze aandacht wordt automatisch getrokken door nieuwe mensen, nieuwe situaties en nieuwe omgevingen. De eigenschap ‘nieuw’ kan zelfs het saaiste product tijdelijk begerenswaardig maken, zoals iedere reclamemaker weet. Nieuwheid en variatie maakten ook de eerste weken van de lockdown interessant en uitdagend voor veel mensen. Ook de interactie met echte mensen, bijvoorbeeld op je werk, is deels zo aantrekkelijk vanwege die nieuwheid en variatie. Oude collega’s delen nieuwe verhalen met je. Je ontmoet nieuwe mensen met frisse gezichtspunten. Iets wat in de zoveelste zakelijke online meeting veel minder gebeurt.

Om mij fijn te voelen heb ik nieuwe prikkels nodig. Hoe ga ik dat thuis organiseren?

Nieuw werkt. Maar waarom? Het eenvoudige antwoord luidt: nieuw maakt gelukkig. De confrontatie met nieuwe prikkels leidt automatisch tot de productie van dopamine in ons brein, wat een plezierig gevoel oplevert. Dit gebeurt allemaal niet zomaar. Volgens evolutionair psychologen leidt deze automatische interesse in nieuwe ervaringen tot allerlei verkennings- en leergedrag, waardoor we beter in staat zijn om in nieuwe of veranderde omstandigheden te overleven.

Volgens sommige onderzoekers is ons verlangen naar nieuwheid en afwisseling (novelty-variety in de academische literatuur) een van de meest basale motiverende krachten in een mensenleven. Vergelijkbaar met onze drie universele behoeften volgens de populairste motivatietheorie van de laatste jaren: de ‘self determination theory’ van de psychologen Edward Deci en Richard Ryan.

Volgens hen worden wij voortgedreven door onze behoefte aan autonomie (zelf je leven kunnen sturen), competentie ( controle hebben over je omgeving) en verbondenheid (het verlangen naar sociale interactie). Dat zijn overigens ook prima verklaringen voor de vreugde die ik ervoer omdat ik weer ‘echt’ mocht lesgeven.

Goed. Om mij fijn te voelen, heb ik dus regelmatig nieuwe prikkels nodig. Hoe ga ik dat organiseren tijdens de vele thuiswerkdagen die nog in het verschiet liggen? Hoe houd ik sleur buiten de deur? Een paar eerste ideeën: ik kan regelmatig op een andere plek gaan werken, binnen of buiten; nieuwe elementen in mijn werkdag introduceren, zoals een online cursus; minstens wekelijks iets buiten de deur ondernemen, zoals een wandeling – op anderhalve meter afstand – met een vriend of collega. En natuurlijk gewoon wekelijks een stukje schrijven over een nieuw onderwerp.

Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)

Nieuw fenomeen: thuiswerkverveling