De strijd tussen succes en karakter
De strijd tussen succes en karakter
Er wordt op dit moment gewerkt aan mijn nieuwe website. Nieuwe teksten, nieuwe foto’s, dat soort dingen. In mijn werk telt je online etalage. Een goede site, LinkedIn, Facebook, Twitter. Je weet dat mensen ernaar kijken, dus doe je je best om iets aardigs neer te zetten.
Intussen worstel ik me door een stapel boeken over karakterontwikkeling heen. Boeken van onder meer theoloog Tom Wright en New York Times-commentator David Brooks. Dit gaat vooral over de binnenkant van de mens. Over het eerlijk onder ogen zien van je tekortkomingen -van je zonde zelfs, zegt Brooks- en daar het gevecht mee durven aangaan.
De buitenkant telt. De binnenkant telt. Je zou wensen dat die twee altijd in een fijn evenwicht met elkaar verkeren, maar zo werkt het natuurlijk niet. Brooks besteedt in zijn boek ‘The road to character’ veel aandacht aan dit conflict. De strijd tussen onze hang naar lawaai en succes aan de ene kant, en ons verlangen naar stilte en deugdzaamheid aan de andere kant.
Brooks zegt niet dat het eerste slecht is en het tweede goed. Hij pleit voor een gezond evenwicht. Maar intussen signaleert hij ook dat we in een maatschappij leven waarin de aandacht wel heel sterk uitgaat naar de buitenkant. We zijn zoveel bezig met hoe we overkomen op andere mensen, dat we geen tijd meer hebben om te zorgen voor onze ziel. De aandacht voor wat scoort op ons cv, verdringt de aandacht voor wat echt telt op de lange termijn: een solide karakter.
Karakter is terug van vakantie. De aandacht voor karakter -binnen het onderwijs, de psychologie, de studie van leiderschap- neemt de laatste jaren toe.
Doelbewust werken aan je karakter werd in de klassieke oudheid al gezien als de weg naar het goede leven. Het ontwikkelen van positieve morele gewoontes, van deugden stond daarbij centraal. Het rijtje waar onze voorvaderen na enkele eeuwen denken en discussiëren op uitkwamen, is bekend: verstandigheid, zelfbeheersing, rechtvaardigheid, dapperheid (de natuurlijke deugden) en geloof, hoop en liefde (de spirituele deugden). Ook in de recente onderzoeksliteratuur over karakter gaat het om het ontwikkelen van deugden. Deugden in je denken, in het sturen van jezelf en in het omgaan met anderen.
Hoe je dit soort deugden ontwikkelt, daarover verschillen de meningen nogal. Veel aanhangers van de positieve psychologie geloven dat je moet kijken naar je aanleg en die verder moet ontwikkelen. Maar het klassieke standpunt, vertolkt door een auteur als Brooks, luidt heel anders.
Karakter ontwikkel je juist door eerlijk te kijken naar je eigen zwakheden en daar de strijd mee aan te gaan. Bijvoorbeeld door het leren zien van je eigen trots en dan jezelf te oefenen in nederigheid. Te veel kijken naar de goede kanten van jezelf en de mens in het algemeen, werkt juist ondermijnend voor het ontwikkelen van goede zedelijke gewoontes, vindt Brooks.
Mijn voornemen: voor elk uur dat ik besteed aan mijn nieuwe website, neem ik ook minstens een uur om te studeren op het onderwerp karakter, om mijn eigen zwakheden te overdenken en om op te schrijven wat ik daarvan leer. Wordt vervolgd.
Ben Tiggelaar
(Verschenen als column in NRC Handelsblad)
Delen
