Tijd voor een frisse start
Tijd voor een frisse start
Pasen is het feest van een nieuw begin. Christenen herdenken de opstanding van Jezus. Veel andere mensen vieren de komst van de lente. Opnieuw beginnen is fascinerend, opwindend en tegelijk soms bittere noodzaak.
Je kijkt dit weekend naar je thuiswerkplek en je agenda en denkt: dit moet anders. Alles opruimen. Tijd voor een frisse start.
Je kijkt om je heen in een wereld vol grote problemen en vraagt je af: hoe zou dit anders, beter kunnen?
Mont Fleur
In 1991, een jaar na de vrijlating van Nelson Mandela, kwam een groep mensen bij elkaar in het conferentieoord Mont Fleur, bij Kaapstad in Zuid-Afrika. Het waren 22 vertegenwoordigers van de belangrijkste politieke, sociale en economische partijen die betrokken waren bij de transitie van het apartheidsregime naar vrije verkiezingen.
In die tijd deed een grap de ronde in Zuid-Afrika. (Ik kwam hem tegen in de Harvard Business Review.) Gezien de enorme uitdagingen van het land waren er twee opties: een praktische en een wonderbaarlijke.
De praktische optie was dat iedere Zuid-Afrikaan ging bidden dat een groep engelen uit de hemel zou neerdalen om de problemen in het land op te lossen. De wonderbaarlijke optie was dat de Zuid-Afrikanen met elkaar zouden praten totdat ze samen een oplossing zouden vinden.
De deelnemers aan de Mont Fleur-conferentie gingen voor het wonder. Onder leiding van vooraanstaande academici Pieter le Roux en Thabane Vincent Maphai werd in drie bijeenkomsten van telkens drie dagen gewerkt aan het formuleren van toekomstscenario’s voor Zuid-Afrika.
Uiteindelijk kwamen de deelnemers tot vier mogelijke scenario’s voor de periode 1992-2002. Drie daarvan voorspelden grote sociale en economische problemen. Zoals een nieuwe regering die te snel te veel geld zou uitgeven. Of een te traag transitieproces dat een rem zou zetten op alle ontwikkeling.
De toekomst
Het was niet de bedoeling om over de scenario’s te onderhandelen of samen te kiezen voor een beste optie. Het doel was om met een zeer diverse groep Zuid-Afrikanen na te denken over hun gemeenschappelijke belang: de toekomst van hun land.
Na de bijeenkomsten werden de vier mogelijke verhalen over de toekomst van Zuid-Afrika samengevoegd in een rapport dat werd verspreid als bijlage bij een grote landelijke krant. Ook werd een halfuur durende video gemaakt over de scenario’s. Daarnaast werden vijftig presentaties gegeven door de betrokkenen binnen onder meer grote bedrijven, vakbonden en politieke partijen.
Facilitator van de Mont Fleur-bijeenkomsten was conflictbemiddelaar Adam Kahane, die er het boek Solving Tough Problems over schreef. Volgens hem leidde het project niet meteen tot concrete oplossingen. Maar wel tot de ontwikkeling van belangrijke informele relaties tussen de deelnemers, en nieuwe manieren om te denken en te praten over de problemen in het land.
Dat had uiteindelijk positieve invloed op het beleid na de eerste vrije verkiezingen, in 1994.
En daarna? Leefde iedereen in Zuid-Afrika nog lang en gelukkig? Tja.
Toch is het verhaal van Mont Fleur de moeite waard. Omdat het laat zien dat een nieuw begin mogelijk is. En dat is best hoopgevend. Op z’n minst tot aan het volgende nieuwe begin.
Ben Tiggelaar
Verschenen als column in NRC
Delen
