Zakelijk zoenen? Ik stop ermee

‘Ik ben er helemaal mee gestopt”, vertelde de manager. Het was vorig jaar tijdens een bijeenkomst waar mensen om ons heen elkaar druk aan het begroeten waren. Hij schetste zijn dilemma: „Sommige vrouwelijke collega’s gaf ik altijd een hand. Vrouwen die ik beter kende, zoende ik. Tot ik dacht: dat is geen fraai onderscheid.”

Ik dacht weer aan zijn verhaal door de recente rel rond ex-vicepresident Joe Biden. Meerdere vrouwen hadden gemeld dat hij hun in het verleden een ongemakkelijk gevoel had bezorgd met zijn drang tot aanraken, knuffelen en kussen. Biden beloofde beterschap. Hij zou de persoonlijke ruimte van anderen voortaan meer respecteren.

Naar aanleiding hiervan zette wetenschapsjournalist Benedict Carey van The New York Times nog eens op een rijtje hoe het werkt met onze persoonlijke ruimte. Carey verwees onder meer naar het klassieke onderzoek van antropoloog Edward Hall. Hoewel het per individu en per cultuur verschilt, zijn er volgens Hall een paar herkenbare gemiddelden. De ‘intieme ruimte’ loopt tot op zo’n 45 centimeter van je lichaam. Daarna volgt tot 120 centimeter de ‘persoonlijke ruimte’ en daarbuiten spreekt Hall van ‘sociale’ en ‘publieke ruimte’. Vooral het binnendringen van iemands ‘intieme ruimte’, zoals de aanrakerige Biden deed, leidt volgens het artikel van Carey vaak tot gevoelens van angst, onzekerheid en ongemak bij de ander.

Terug naar de kantoorkus. In de loop van de jaren, ook ruim voor MeToo, hebben verschillende mensen actie gevoerd tegen het overdadige social kissing. Een duik in onder meer het NRC-archief levert een paar aardige voorbeelden op.

Ruim een jaar geleden veroorzaakte de vrouwelijke burgemeester van het Franse plaatsje Morette een kleine rel toen ze aankondigde te stoppen met zoenen en alleen nog handen zou schudden. „Zoals mannen doen”, voegde ze eraan toe. Volgens haar benadrukt de sociale zoen de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.
In Duitsland werd enkele jaren geleden actie gevoerd tegen de kantoorkus door de Knigge Gesellschaft, een etiquettevereniging. Reden was dat veel mensen zich ongemakkelijk zouden voelen bij de begroetingszoen op het werk.
Vorig jaar peilde Maurice de Hond voor het tv-programma Hart van Nederland hoe we denken over zoenen op kantoor. Bijna de helft van de ondervraagden bleek liever niet te kussen met collega’s. Let wel, het ging bij deze peiling om de begroeting tijdens nieuwjaarsbijeenkomsten. Juist een moment waarbij zoenen iets gebruikelijker is dan op een gemiddelde werkdag in mei.

Mijn voorlopige conclusie? Zakelijk zoenen is een serieuzere zaak dan ik dacht. En best ingewikkeld. Bij de een doe je het wel. Bij de ander niet. Daarmee is het al gauw meer een teken van onderscheid dan een hartelijke groet. Bovendien vindt een substantieel deel van de bezoenden het op z’n minst vervelend.
Dus ik stop ermee tot nader order. Ik geef voortaan iedereen een hand en bewaar mijn intimiteiten voor thuis. Dat lijkt me in het algemeen een goede gewoonte, maar het is ook een praktische regel voor zakelijke begroetingen.

Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)

Zakelijk zoenen? Ik stop ermee