Zo verbeter je jouw persoonlijkheid
Zo verbeter je jouw persoonlijkheid
Veel mensen geloven dat hun persoonlijkheid, hun karakter stabiel is. Je bent nu eenmaal introvert en vriendelijk geboren en dat is het dan. Of niet?
Gedragsonderzoek van de laatste jaren toont aan dat je persoonlijkheid in de loop van de jaren behoorlijk kan veranderen. Gewoon door de dingen die je meemaakt. Levenservaring, zeg maar. Het grootste deel van deze karakterontwikkeling overkomt je. Passieve verandering noemen onderzoekers dat.
Maar als je persoonlijkheid niet vastligt, dan is het misschien ook mogelijk om er zelf aan te sleutelen. Actieve verandering. Jezelf oefenen in het meer of minder extravert worden bijvoorbeeld. Recent onderzoek van psycholoog Nathan Hudson en collega’s laat zien dat dit inderdaad kan.
Maar pas op, er kleven ook risico’s aan deze wens tot verandering.
Even tussendoor: persoonlijkheid wordt in de wetenschappelijke psychologie de laatste jaren vooral gemeten aan de hand van de zogenaamde Big Five-dimensies. Daarbij worden mensen niet ingedeeld in hokjes of types (zoals dat in allerlei commerciële testen wel gebeurt, liefst met kleuren: jij bent blauw, ik ben oranje). Met de Big Five-aanpak meet je personen op vijf kenmerken: extraversie, vriendelijkheid, zorgvuldigheid, emotionele stabiliteit en openheid tegenover nieuwe inzichten. Beetje complexer, veel betrouwbaarder.
Deze vijf persoonlijkheidsdimensies staan ook centraal in het onderzoek van Hudson en collega’s. Hun studies, die doorgaans enkele maanden duren, tonen dat doelgericht werken aan je persoonlijkheid mogelijk is. De sleutel daarbij is het oefenen van nieuw, concreet gedrag.
Waar moet je aan denken? Als je meer extravert wilt worden, helpt het bijvoorbeeld om te beginnen met het groeten van winkelpersoneel. Of het uitschrijven en oefenen van antwoorden op veel gestelde vragen, zoals: ‘wat doe jij voor werk?’. Kleine stapjes dus. Wie meer emotioneel stabiel wil worden, kan een dagboek bijhouden over de omgang met emoties.
De veranderingen die optreden gedurende de studies zijn niet groot, maar wel meetbaar. Bovendien constateren de onderzoekers: als je je een concrete actie voorneemt en het lukt, dan ga je anders naar jezelf kijken en daardoor ben je geneigd om weer een volgende stap te zetten. Herkenbaar, lijkt me.
Je karakter willen veranderen kent echter ook een risico, waarschuwen Hudson en collega’s. Wie zich het wel voorneemt, maar er niet concreet aan werkt, kan juist tegengestelde effecten ervaren. Een voorbeeld: mensen die graag extraverter willen worden, maar te vage voornemens formuleren als: ‘ik ga voortaan ietsje socialer doen’, scoren uiteindelijk juist nog lager op extraversie.
Hoe zit dat? De onderzoekers vermoeden dat deze proefpersonen na een paar weken van ineffectief werken aan hun voornemen, teleurgesteld constateren dat ze nóg introverter zijn dan ze al dachten. Hierdoor scoren ze vervolgens nog lager op de test.
Meerdere enquêtes, aangehaald door Hudson, laten zien dat tussen de 85 en 95 procent van de mensen graag iets aan zijn of haar persoonlijkheid zou verbeteren. Veel meer dan ik dacht. Het goede nieuws: in theorie kan dit. Minder fraai: wie zich wel een fijner karakter wenst maar vervolgens niet in actie komt, wordt nog minder tevreden met zichzelf.
Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)
Delen
