Zo zorg je voor extra rendement op goed nieuws
Zo zorg je voor extra rendement op goed nieuws
Veel psychologie- en managementliteratuur gaat over oplossen van problemen. Maar wat doe je als het wél goed gaat? Die vraag is belangrijker dan je denkt.
We vinden het doorgaans fijn om anderen te vertellen over onze positieve ervaringen. Zo behalen we als het ware extra rendement op de goede dingen die we meemaken. Psychologen noemen dit gedrag dan ook wel ‘kapitaliseren’ op positieve ervaringen.
Dit kapitaliseren kan leiden tot allerlei gunstige effecten, zoals een verhoogd welbevinden. Of dat ook echt gebeurt, hangt voor een groot deel af van de reactie van de ander.
Psycholoog Shelly Gable, van de University of California, verdiept zich al bijna twintig jaar in dit fenomeen. Volgens haar is het voor onze privé- en professionele relaties belangrijk dat we beter worden in vieren van wat goed gaat.
Gable is naamgever van de Gable Matrix, een eenvoudig model waarin de reacties van mensen op goed nieuws van anderen worden ingedeeld aan de hand van twee assen: de as actief-passief en de as constructief-destructief.
Een voorbeeld: je partner komt thuis van haar werk en vertelt uitgelaten dat ze vandaag een flinke promotie heeft gekregen. Je kunt dan ruwweg op vier manieren reageren.
– Enthousiast: ‘Dat is geweldig nieuws! Dit verdien je echt. Wat ga je precies doen?’ (actief-constructief);
– Je glimlacht en zegt: ‘Dat is fijn voor je, schat.’ (passief-constructief).
– Je kunt het goede nieuws bagatelliseren: ‘Ik weet niet of dat zo mooi is. Je hebt het al zo druk. Ik zou er nog eens goed over nadenken.’ (actief-destructief);
– Je negeert het goede nieuws en vraagt: ‘Wat eten we vanavond?’ (passief-destructief).
Het ligt voor de hand welke reactie tot maximale kapitalisatie leidt. Wanneer we actief-constructief reageren op goed nieuws van anderen, leidt dit bij hen tot positieve emoties, meer zelfvertrouwen en verhoogd welbevinden. Daarnaast zullen ze de relatie met jou meer gaan waarderen.
Volgens Gable is actief-constructief reageren op goed nieuws ook belangrijk voor managers. Zo gebruik je successen van medewerkers om te bouwen aan de onderlinge relatie. Dat is volgens Gable essentieel wanneer je op een later moment bijvoorbeeld iemand moet corrigeren.
Goed om te weten: een effectieve actief-constructieve reactie bestaat uit meerdere ingrediënten. Je moet niet alleen laten merken dat je het goede nieuws waardeert (‘Wow, een promotie’), maar ook dat je om de ander geeft als persoon (‘Dat heb je echt verdiend. Zie je het zitten?’).
Bovendien gaat het niet alleen om de inhoud, maar ook om non-verbale signalen, zoals glimlachen en oogcontact maken.
Nuttig allemaal. Maar wat is eigenlijk de meest verwoestende reactie die je kunt geven op goed nieuws? Ik dacht eerst: actief-destructief. Maar volgens Gable en collega’s is passief-destructief reageren nog slechter.
Hoe zit dat? Iemand die actief-destructief reageert is in elk geval nog in gesprek met de ander. Er is nog sprake van een relatie. Maar wanneer je passief-destructief reageert op goed nieuws van een ander, zeg je eigenlijk: ik vind jouw verhaal én jou niet interessant.
Ben Tiggelaar
(verschenen als column in NRC)
Delen
